Religie a konflikty wypowiedzi XIV Dalajlamy i Jurgena Habermasa

XIV Dalajlama - przywódca duchowy i polityczny Tybetańczyków

Na tym świecie rozwinęły się różne religie. Te religie zadawały sobie nawzajem wiele cierpień. Własna religia była przyjmowana jako podstawa występowania przeciw wyznawcom innych religii. Religie były przyczyną wojen. Dlaczego? Ponieważ w różnych religiach istnieją różne filozofie, różne teologie. Niektóre religie wierzą w Boga-Stwórcę, inne nie zakładają żadnego Stwórcy. Istnieją najróżniejsze filozofie, które stanowią podstawę sporu między religiami. Ponieważ te różnice są tak zasadnicze, powstają walki i spory między religiami. Olbrzymia większość ludzi uważa jednak, że spory i konflikty z powodu religii albo na tle religijnym są bardzo złą i godną pożałowania rzeczą.

Przypuszczam, że wiele tych konfliktów między religiami w przeszłości pochodziło z ówczesnego sposobu życia tamtych krajów. Dawniej przecież było często tak, że kraje żyły w izolacji, mając własną kulturę, własne nawyki i własną religię. Gdzie indziej rozwinęły się inne religie i kultury. Pomiędzy tymi różnymi religiami i kulturami nie było praktycznie żadnej wymiany. Dawniej kraje mogły żyć względnie autonomicznie, mając niewiele wzajemnych gospodarczych czy kulturalnych stosunków. Dlatego trwano przy własnym systemie, przy własnej religii. I tak dochodziło do konfliktów z religią lub kulturą innych krajów.

Z książki XIV Dalajlamy i Eugena Drewermanna p.t. "Droga Serca", Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 1995.

O przemówieniu, jakie wygłosił wybitny filozof niemiecki Jurgen Habermas odbierając Nagrodę Pokojową Niemieckich Księgarzy.

Religia spełnia w świeckim społeczeństwie ważną funkcję - tworzy wartości i nadaje sens. Jeśli nie ma komunikacji między rozumem świeckim i wiarą, niemożliwy jest ani wewnętrzny pokój społeczeństwa obywatelskiego, ani globalny dialog kultur.

Z punktu widzenia państwa liberalnego - wywodzi Habermas - wspólnoty religijne są "rozsądne", gdy z własnego przekonania rezygnują z forsowania własnych prawd wiary przemocą i gdy odnajdują się w społeczeństwie pluralistycznym. By to było możliwe, świadomość religijna musi się poddać trzem "refleksyjnym pchnięciom": po pierwsze, musi poznawczo sprostać spotkaniu z innymi wyznaniami i religiami, a więc wykazać się zdolnością ekumeniczną; po drugie: musi się nastawić na autorytet nauki, która ma "społeczny monopol na wiedzę o świecie"; po trzecie, musi zaakceptować zasady państwa konstytucyjnego. Bez tych trzech "pchnięć" monoteizmy - konkluduje Habermas - rozwijają w społeczeństwach zmodernizowanych potencjał destrukcyjny.

Z tekstu Adama Krzemińskiego "Ratunkowe koła wiary" ["Gazeta Wyborcza", 17-18.11.2001r. - www.gazeta.pl].