|
Spis treści
książki "Nieskończoność w jednej dłoni" Matthieu Ricard & Trinh Xuan Thuan
Tłumaczenie: Dorota Bury |
 |
Książka objęta patronatem medialnym "Cyber Sanghi". |
Wprowadzenie
Rozdział I - Na skrzyżowaniu dróg
Złoty wiek astrofizyki * O wędrówce z Instytutu Pasteura do himalajskiej pustelni * Rozbieżności między wartościami naukowymi a ludzkimi * Kryteria życia kontemplacyjnego * Konsekwencje badań naukowych * Etyka: podstawy i słabe punkty * O znaczeniu żywego przykładu mądrości * O odpowiedzialności naukowej * Owca zwana Dolly * Czym jest buddyjskie Oświecenie? * Ego i pustka * O nieznajomości wschodnich filozofii * Buddyzm jako nauka o umyśle * Jaki jest cel dialogu nauki z buddyzmem?
Rozdział II - Istnienie i nieistnienie
Czy Wszechświat ma początek?
W jaki sposób teoria Wielkiego Wybuchu zdobyła popularność? * Promieniowanie reliktowe * Bariera Plancka i granice znanej fizyki * Prawda relatywna a prawda absolutna: czy według buddyzmu rzeczy naprawdę posiadają początek?
* Współzależność istotą zjawiskowego świata * Ponieważ wszystko jest pustką, wszystko może być * Dlaczego istnieje coś, a nie nic? * Przywiązanie do rzeczywistości zjawisk jest związane z przywiązaniem do "ja" * Kosmologia buddyjska
* Wielki Kolaps i wszechświat cykliczny * Czy pojęcie
braku początku jest zrozumiałe dla konceptualnego umysłu? * Źródło niewiedzy według buddyzmu.
Rozdział III - W poszukiwaniu Wielkiego Zegarmistrza
Czy istnieje zasada organizująca?
W przestrzeni i czasie wciąż ograniczanych przez człowieka * Czy Wszechświat jest pozbawiony sensu? * Według zasady antropicznej stałe Wszechświata zostały doskonale uregulowane, żeby umożliwić pojawienie się życia i świadomości * Według buddyzmu zjawiska i świadomość współistnieją od niemającego początku czasu i nie jest konieczne odwoływanie się do finalizmu, żeby wyjaśnić ich zgodność * Przypadek czy konieczność? * Teoria wszechświatów równoległych * Czy globalność Wszechświata daje się podzielić? * Czy nowe wszechświaty wyłaniają się z czarnych dziur? * Wszechświaty-pęcherzyki w Meta-wszechświecie * Czy harmonia, piękno i złożoność Wszechświata przemawiają na korzyść zasady twórczej? * Bóg w czasie i poza czasem * Buddyjskie obalenie zasady twórczej * W jaki sposób buddyzm godzi tolerancję religijną ze swym jednoznacznym odrzuceniem zasady twórczej?
Rozdział IV - Wszechświat w ziarenku piasku
Współzależność i globalność zjawisk
Współzależność istotą rzeczywistości * Wzajemna przyczynowość: czy rzecz może istnieć w autonomiczny sposób?
* Buddyjska definicja współzależności * Współzależność
a zasada antropiczna * Trzy poziomy współzależności * Współzależność a pustka * Współzależność a nauka: paradoks Einstein-Podolsky-Rosen (EPR) a globalność zjawisk * Natychmiastowa korelacja między oddalonymi od siebie cząsteczkami * Wahadło Foucaulta: to, co dzieje się tu i teraz, zależy od całego Wszechświata * Zasada Macha: masa obiektu wynika z wpływu całego Wszechświata * Skoro rzeczy nie istnieją same w sobie, to jakie wnioski na poziomie codziennego doświadczenia można wyciągnąć z tego poglądu? * Równanie "współzależność zjawisk = uniwersalna odpowiedzialność" * "Ukryta rzeczywistość"? * Wszyscy jesteśmy zbudowani z gwiezdnego pyłu * Zobaczyć Wszechświat w ziarenku piasku * Globalność a wszechwiedza * Miriady światów i budda na każdym źdźble trawy * Droga Środka, czyli ani nihilizm, ani idealizm
* Poza koncepcjami.
Rozdział V - Miraże rzeczywistości
O istnieniu cząstek elementarnych
Fala i cząstka: komplementarne aspekty materii. Gdzie tkwi prawda? * Czy właściwości cząstek są immanentne, czy też istnieją tylko we współzależności z resztą świata? * Siedem punktów rozumowania Czandrakirtiego * Nieokreśloność kwantowa * Forma rzeczywistości jest nierozdzielnie zwią-
zana z naszą obecnością * Interpretacja kopenhaska:
atomy tworzą raczej świat potencjalności niż faktów * Bohr
i Heisenberg obalają materialistyczną ontologię * Fizyka nie daje nam informacji o naturze świata, lecz tylko o tym, co możemy o niej powiedzieć * Czy świat jest tylko ogółem zdarzeń i relacji? * "Forma jest pustką, pustka jest formą" * Czy makrokosmos różni się w fundamentalny sposób od mikrokosmosu? * Czy fizyka kwantowa kwestionuje pozycję realistyczną? * Nawet miliard cząstek nie jest bardziej rzeczywisty niż jedna * Historia idei atomu * Obalenie idei niepodzielnych cząstek przez buddyzm * Czy kwarki są "cegiełkami" materii? * Krytyka realizmu.
Rozdział VI - Niczym błysk w letniej chmurze
Nietrwałość istotą rzeczywistości
Nietrwałość zjawisk: temat medytacji pozwalający zrozumieć naturę rzeczywistości * Zwyczajny i subtelny aspekt nietrwałości * Czy istnieją nieśmiertelne cząstki? * Subtelna nietrwałość jako motor wszelkiej zmiany * Pustka własnej egzystencji zjawisk * Ćwiczenie z "młotem intelektu" * Teoria superstrun: czy świat jest tylko wielką symfonią wibrujących
strun? * Podobnie jak kameleon superstruna może przyjąć postać dowolnej cząstki * Czy wszelka próba znalezienia "ostatecznej podstawy" rzeczywistości jest automatycznie skazana na niepowodzenie? * Kosmologia nietrwałości: od Heraklita do Einsteina * Nietrwałość kosmiczna * Nietrwałość jako główny obiekt buddyjskiej medytacji.
Rozdział VII - Dla każdego jego rzeczywistość
Kiedy topnieje śnieg niewiedzy
Jeśli pojedyncze cząstki elementarne nie są "rzeczami", to czy ich suma może być bardziej realna? Czy naukowcy w wystarczającym stopniu zajmują się podstawami filozoficznymi swojej
nauki? * Bernard d'Espagnat i jego "ukryta rzeczywistość"
* Czy naprawdę istnieje coś, co kryje się za zasłoną pozorów? * Odtwarzalność obserwacji pewnych zjawisk nie sprawia, że tracą one statut etykiety mentalnej * Dwa księżyce i tęcza
* Jak wyjaśnić, że wszystkie istoty ludzkie postrzegają mniej więcej tę samą rzecz? * Relatywna a ostateczna natura zjawisk * Czy pozorna stabilność poznania odpowiada istnieniu "ukrytej rzeczywistości"? * Każdy ma własny świat: różnorodność sposobów postrzegania * Szklanka wody, nietoperz, astronauta i budda * Czy różne sposoby percepcji odpowiadają: a) podstawie obdarzonej prawdziwym istnieniem? b) właściwościom ściśle związanym z obiektami? c) prostej projekcji umysłu?
d) niczemu? * Różne obrazy świata wynikają z realizacji tendencji gromadzonych w świadomości od niemającego początku czasu * Droga Środka: ani idealizm, ani materializm * Celem fizyki nie jest już opis rzeczywistości samej w sobie, lecz opis całościowego doświadczenia * Metafizyczne przesądy
a naukowe paradoksy: czy buddyjska Środkowa Ścieżka pozwala wyeliminować rozbieżności między realizmem naukowym a wynikami fizyki kwantowej? * Zjawiska uważane za "zdarzenia" * Rzeczywistość jako "pole widzenia" świadomości
* Różnica między sposobem, w jaki rzeczy się jawią, a ich prawdziwą naturą przekłada się na mieszankę szczęścia
i cierpienia * Współczucie rodzi się z mądrości.
Rozdział VIII - Działania, które nas kształtują
Los indywidualny a los zbiorowy
Pojęcie karmy: działanie, które kształtuje nas i nasz świat
* Wspólne i indywidualne sposoby percepcji * Intersubiektywna zgodność jako konsekwencja karmy zbiorowej * Miriady światów i zmieniające się modele Wszechświata * Stany bezforemne * Jesteśmy rezultatem olbrzymiej liczby decyzji podejmowanych w swobodny sposób * Złudzenie ego * Ciągłość karmy: ani ten sam, ani inny, niczym płomień lampy.
Rozdział IX - Zagadnienia czasu
Czy czas ma uniwersalny charakter? Od czasu absolut-
nego Newtona do relatywnego czasu Einsteina * Przestrzeń zjednoczona z czasem * Czy czas "biegnie"? * Według buddyzmu fizyczny czas pozbawiony jest własnej egzystencji
* Fizyczny czas zegarowy * Czy czas pojawił się wraz ze światem? * Czas przeżyty * Rozpiętość "teraz" a neurobiologia * Strzałka czasu a czas niepodlegający kompresji
* Śmierć przeżyta bez strachu, bez żalu, bez smutku * Buddyjskie obalenie czasu fizycznego: czy przeszłość może się spotkać z teraźniejszością? * Świeżość chwili obecnej * Czy strzałka czasu znika w mikrokosmosie? * Ład i nieład: strzałka termodynamiczna * Czy czas kosmologiczny może się odwrócić? * Gra umysłu.
Rozdział X - Chaos i harmonia
Przyczyna i skutek
Czy według teorii względności porządek wydarzeń może być zmodyfikowany przez ruch? * Zjawiska przyczynowo-skutkowe a prędkość światła * Przyczynowość a ruch: wagon uderzony przez piorun * Czy omlet może powstać bez rozbicia jajek? Żeby dwa wydarzenia miały oddzielną przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, konieczny jest jeden warunek: dzielący je czas nie może wystarczać, żeby informacje przenoszone przez światło mogły przejść od jednego do drugiego * Szybciej od światła? * Linearna przyczynowość a globalna współzależność * Obserwator wpływa na to, co obserwuje * Problem pomiaru w fizyce kwantowej
* Absolutny determinizm Laplace'a * Poincaré i zjawiska chaotyczne: znaczenie warunków początkowych i nieprzewidywalność na dłuższą metę * Efekt motyla * Czy istnieje prawdziwy przypadek? * Ani przypadek, ani konieczność, ale nieskończoność przyczyn i warunków * Zjawiska emergentne: całość jest czymś więcej niż tylko sumą części * Przyczynowość "wstępująca" i "zstępująca" * Wszechwiedza a globalność * Włączenie świadomości w nieskończoną sieć przyczyn i warunków * Przyczynowość według buddyzmu * Czy rzecz może powstać z samej siebie? * Czy coś może zostać stworzone przez "inną" rzecz? * To, co jawi się nam jako relacja przyczynowo-skutkowa, jest możliwe tylko
dlatego, że ani przyczyna, ani skutek nie istnieją niezależnie * Jedność przejawień i pustki.
Rozdział XI - Wirtualna granica
Czy istnieje dualizm ciało-umysł?
Czy świadomość jest tylko odbiciem procesów fizycznych, emergentną właściwością materii? Świadomość zwyczajna
i świadomość subtelna w buddyzmie * Podstawowa świetlistość umysłu: przebudzona przytomność, kreatywność umysłu i gra myśli * Czy trzeba "iskry" do uruchomienia świadomości? Według buddyzmu, skoro przyczyna i skutek muszą mieć wspólną naturę, moment świadomości może być spowodowany tylko innym momentem świadomości * Podstawowa świadomość jako pierwotna przyczyna oraz ciało i jego otoczenie jako czynnik pomocniczy * Według neurobiologii świadomość rodzi się ze stałej interakcji między ciałem a zewnętrznym światem * Jak rozwiązać kartezjański dualizm materia-umysł? Materializm redukuje umysł do materii, podczas gdy buddyzm eliminuje dualizm świadomość-materia, pokazując, że nie mają one własnej egzystencji * Gruczoł szyszynkowy i kartezjański "duch w maszynie" * Dychotomia umysł-materia bierze się
z przywiązania do solidności rzeczy: istnieje tylko nierzeczywistość * Tak jak aspekt korpuskularny materii jest komplementarny z jej aspektem falowym, tak umysł jest komplementarny z materią * Ego rodzi się z postrzegania iluzorycznej przepaści między "wewnętrznym" a "zewnętrznym" * Zasady emergencji i samoorganizacji jako wyjaśnienie przejścia od nieożywionego do ożywionego * Ewolucja biologiczna przechodziła być może od jednego punktu bifurkacyjnego do kolejnego, samoorganizując się w sposób rosnący i nieciągły i pnąc się pod drabinie złożoności * Zasady "emergentne" nie wymagają wprowadzania nowych sił fizycznych * "Kwantowe skoki" ewolucji * Buddyjskie pojęcie kontinuum świadomości współzależnej z materią * Świadomość może się obyć bez "cielesnego zapisu" * Doświadczenia z pogranicza śmierci (NDE) * Pamięć o poprzednich żywotach * Przypadek Szanti Dewi * Jeśli możliwe jest przypomnienie sobie wcześniejszych egzystencji, dlaczego zdarza się to tak rzadko? * Przypadek dalaj-
lamów * Strumień świadomości podobny rozprzestrzeniającej się fali * Nie istnieje "ja" sprzężone ze strumieniem świadomości * Problem pamięci * Zrozumienie subtelnych poziomów umysłu oparte na doświadczeniu.
Rozdział XII - Roboty, które myślą, że myślą
Czy mózg funkcjonuje jak komputer, w którym system nerwowy odpowiadałby sprzętowi, a umysł programowi? * Osobiste doświadczenie interakcji z otoczeniem zgodnie z procesem wzajemnej przyczynowości jako źródło "poczucia świata"? * Komputer, którego jedyną umiejętnością jest
liczenie, nigdy nie będzie mógł nadać znaczenia informacjom, które nie mają dla niego żadnego sensu * Mózg jest odmienny od komputera * Test Turinga i "chiński pokój"
Searle'a * Czy komputer może zadać sobie pytanie, co się z nim stanie, kiedy dopływ prądu zostanie odcięty? * Skąd biorą się pytania: Jaka jest natura mojego umysłu? Kim jestem? Jaki jest sens istnienia? Co się stanie ze mną po śmierci? * Według neurobiologów poczucie istnienia świata pojawia się: a) gdy organizacja neuronów w mózgu przekroczy pewien poziom złożoności b) z interakcji tego mózgu z otoczeniem * Czy to poczucie może się pojawić u robotów? Świadomość podstawowa a świadomość refleksyjna * Małe roboty organizujące się między sobą * Czy wolna wola jest tylko złudzeniem, a świadomość zwykłym statystą? * W systemie wzajemnej przyczynowości świadomość musi mieć możliwość współdziałania z mózgiem * Jak nieistniejąca świadomość mogłaby pragnąć udowodnić, że istnieje? * Negowanie istnienia świadomości jest wynikiem metafizycznego wyboru czy naukowego dowodzenia? Czy świadomość czysto neuronowa byłaby zdolna do równie nagłych i całkowitych zmian w swojej ocenie świata?
Rozdział XIII - Jak fale oceanu
Kontinuum świadomości
Według buddyzmu każda istota odpowiada niemającemu początku kontinuum świadomości, które przechodzi z życia na życie * Różne poziomy świadomości * Wolna wola pozwala zmodyfikować jakość strumienia świadomości * Podstawowa forma świadomości każdej żyjącej istoty * Używanie zwierząt dla naszej korzyści to narzucanie prawa silniej-
szego * Oświecenie i współczucie * Postawa króla, postawa przewoźnika, postawa pasterza * Niezliczona liczba strumieni świadomości * Opanowanie umysłu * Oświecenie Buddy: przewodnik na drodze dla każdego, kto chce podążać jego
śladem * Trzy typy wiarygodnych dowodów: bezpośrednie doświadczenie, dedukcja i autentyczne świadectwo * "Stłumienie" Freuda a buddyjskie pojęcie "tendencji" * Trzy sposoby
na wyzwolenie się od nich: za pomocą antidotum, przez
urzeczywistnienie pustki oraz przez użycie emocji jako katalizatorów * Sen jako próba generalna śmierci * Praktyka przejrzystego snu * Etapy życia kontemplacyjnego.
Rozdział XIV - Gramatyka Wszechświata
Prawa fizyczne
Czym jest prawo w nauce? * Prawa fizyczne są bytami określającymi świat, czy po prostu sposobami odczytania i łączenia zjawisk? * Pojęcie prawa naukowego na Zachodzie: od prehistorii do renesansu * Według buddyzmu prawa, pozbawione immanentnej egzystencji, odzwierciedlają harmonię panującą między współistniejącymi i współzależnymi częściami całości * Prawdy: relatywna i absolutna * Dlaczego nauki ścisłe nie narodziły się na Wschodzie? * Priorytety przyznawane różnym dziedzinom wiedzy * Wizja holistyczna w Chinach * Metoda redukcjonistyczna jako podstawa nauki
zachodniej * Zrozumieć małą część Wszechświata bez zrozumienia jego całości * Ograniczenia redukcjonizmu: ryzyko pominięcia pytania o samą esencję rzeczy * Układy linearne
i nielinearne * Właściwości emergentne * Lokalność układów fizycznych * Cztery podstawowe siły * Czy obiekt może być podporządkowany tylko lokalnym wpływom? * "Reifikacja"
zjawisk i fragmentowanie świata * Medytacja nad nierzeczywistością zjawisk i integracja tego zrozumienia z naszym życiem.
Rozdział XV - Tajemnica nauk matematycznych
Przekonanie, że ukrytą regularność Natury można wyrazić
w terminach matematycznych, jako podstawa metody naukowej * Czy można zaakceptować ograniczanie nauki do tego, co może być przełożone na matematyczne równania? * Nie można wykluczać z nauki osobistego doświadczenia i nauki kontemplacyjnej, w których matematyka nie odgrywa żadnej roli * Eugene Wigner dziwi się "nierozumnej skuteczności nauk matematycznych w opisywaniu rzeczywistego świata" * Przybyli na nieznany teren fizycy prawie zawsze stwierdzają, że nauki matematyczne już ich tam wyprzedziły * Przestrzenie zakrzywione i obiekty fraktalne * Dlaczego abstrakcyjne byty pochodzące z umysłów matematyków odpowiadają zjawiskom przyrodniczym? * Według buddyzmu w fakcie, że to, co
pojmujemy, jest zgodne z postrzeganą rzeczywistością, nie ma nic dziwnego * Nauki matematyczne są tylko koncepcjami ludzkimi przykładanymi do porządku natury, który z kolei jest odbiciem współzależności, której częścią jest świadomość * Ale dlaczego czysta abstrakcja łączy się z konkretem? * Studiując nauki matematyczne, matematycy badają tylko sposób, w jaki nasze myślenie wypracowuje klucz do rozszyfrowania zjawisk * Według buddyzmu czysta abstrakcja przynależy do świetlistej natury umysłu * Czy nauki matematyczne są odpowiednikami platońskich Idei? * Czy te Idee nie są tylko mentalnymi etykietami? * W jaki sposób coś niezmiennego może mieć związek z czymś tymczasowym? * Czy Bóg poza czasem,
którego natura i zamysły byłyby reprezentowane przez niezmienne prawa organizacji i złożoności, mógłby zezwolić na
indeterminizm poprzez wprowadzenie nieokreśloności kwantowej i chaotyczności układów? Jak coś niezmiennego może mieć jakieś zamiary? * Różne punkty widzenia na nauki matematyczne: konstruktywiści i realiści * Trójkąt Kartezjusza * Czy matematyczne formuły żyją własnym życiem? * Według buddyzmu żaden byt, matematyczny czy inny, nie może istnieć sam w sobie * Od "eureka!" Archimedesa do nagłej inspiracji Poincarégo * Czy fakt, że nauki matematyczne stosują się do
świata i że możemy je pojąć, nie udowadnia, iż zależą one zarazem od świata i od naszej świadomości? * Ramanujan, genialny matematyk * Czy genialni autystycy czerpią swoje zdolności ze świata Idei? * Co o tym mówi biologia: przypadek cudownych bliźniąt i mózgu Einsteina.
Rozdział XVI - Rozum a kontemplacja
W jaki sposób poznawać świat?
Buddyzm rozróżnia logikę konwencjonalną i ostateczną wiedzę, medytację analityczną i bezpośrednią kontemplację
natury umysłu * Brak dualizmu w Oświeceniu * Kontemplacja buddyjska jest "intuicyjna" czy "mistyczna"? * Jak Patrul
Rinpocze pomógł swojemu uczniowi rozpoznać naturę umysłu * Poza koncepcjami * Twierdzenie Gödla o niezupełności i granice logiki * Oświecenie nie zaprzecza rozumowi, lecz
usuwa jego ograniczenia * Metoda eksperymentalna * Czy
naukowiec może obserwować naturę w sposób zupełnie obiektywny? * Wpływ poglądów metafizycznych i kulturowych uwarunkowań * Zawodowe wykształcenie i szkoły naukowe
* Interakcja między teorią a obserwacją * Czy melodia pozostanie na zawsze ukryta, czy też nauka będzie się ciągle zbliżać do prawdy? * Jaki jest cel? Gromadzenie informacji pozwalające uchwycić hipotetyczną rzeczywistość czy dostęp do ostatecznej wiedzy, takiej jak Oświecenie? * Czy metody zdobywania wiedzy stosowane w nauce i w podejściu kontemplacyjnym są porównywalne? * Nie chodzi o otrzymanie natychmiastowych rezultatów, lecz o możliwość dotarcia do nich przez adekwatne i weryfikowalne środki * Wiedza intersubiektywna a wiedza obiektywna * Błędna i poprawna prawda relatywna * Co pragniemy poznać? * Cel naszych badań determinuje ich dziedzinę i ustala granice wiedzy, którą można zdobyć * Czy można twierdzić, że Wszechświat opiera się tylko i wyłącznie na tym, co materialne? * Przykład metodologii kontemplacyjnej: analiza pojęcia ego * Proces wyzwalania myśli * Zgodność oczekiwanych celów: wewnętrzny spokój, brak przywiązania i altruizm * Oświecenie nie jest wygaśnięciem, lecz rozkwitem * Weryfikacja: przeszkody
i odchylenia * Naukowa nieufność wobec introspekcji * Ku neurologicznemu opisowi medytacji? * Skuteczność wewnętrznego doświadczenia i jego mocy transformacyjnej
* Psychologia, psychoanaliza a przemiana duchowa.
Rozdział XVII - Odbicia w zwierciadle
Obserwator a świat
Do jakiego stopnia przesądy metafizyczne wpływają na naukową wizję? Naukowiec, który zanurzył się w orientalną kulturę, łatwiej zakwestionuje solidność rzeczywistości * Czy można ograniczyć liczbę możliwych teorii mogących opisać
te same dowody? Bez przyjętej z góry opinii i z powodu braku paradygmatu naukowiec nie mógłby dokonać wyboru pośród wielości informacji, jakich dostarcza mu Natura * Darwin
i lodowiec * Rewolucje naukowe * Rzeczywistość buddy: pustka i współzależność * Niewiedza: nieadekwatność między prawdziwym a pozornym sposobem bycia rzeczy * Czy naprawdę możliwe jest uchwycenie "rzeczywistości"? * Wielka podróż światła: od galaktyki do oka obserwatora * Wszelka obserwacja prowadzi zawsze do świadomości, która ją
interpretuje na swój sposób * Trzeba zadać sobie pytanie
o naturę samej świadomości i rzeczywistości, którą ona pojmuje * Ograniczenia realizmu naukowego * Zjawiska są raczej "relacjami" postrzeganymi przez naszą świadomość, niż autonomicznymi bytami obdarzonymi immanentną naturą
* Świat Idei Platona a "ukryta rzeczywistość" d'Espagnata
* Według buddyzmu nie istnieją obiekty, które się same określają * Obserwator i obserwowany obiekt są na fundamentalnym poziomie nieoddzielne i wpływają na siebie tak jak dwa noże, które się nawzajem ostrzą.
Rozdział XVIII - Piękno tkwi w oku patrzącego
Czy piękno odgrywa jakąś rolę w naukowych badaniach
i w opracowywaniu teorii, które nimi kierują? * Piękno zjawisk naturalnych a abstrakcyjne piękno teorii: niezbędność, prostota i prawdziwość * Według buddyzmu piękno odzwier-
ciedla zgodność z najgłębszą naturą istoty ludzkiej * Różne
poziomy piękna połączone z różnymi stopniami spełnienia
* Oświecenie duchowe jako najwyższe piękno * Poza
brzydotą i pięknem.
Rozdział XIX - Od medytacji do działania
Czy buddyzm jest filozofią pasywną i defetystyczną, zalecającą odejście od świata? Jak przerzucić most pomiędzy
życiem kontemplacyjnym a życiem aktywnym? * Dewiza
praktykującego buddysty: przekształcić siebie, żeby móc
przekształcać świat * "Cała radość na tym świecie bierze się
z altruistycznego serca, a wszystkie jego cierpienia z miłości do samego siebie" * Zapobieganie własnemu egocentryzmowi jest niezwykle skutecznym sposobem na zmniejszenie
cierpienia innych * Natychmiastowe środki czy środki długofalowe? * Czy niestosowanie przemocy jest praktyczne?
* Jak moglibyśmy pomóc innym, zanim sami poznamy
mechanizmy szczęścia i cierpienia? * Kontemplujący rozwija w sobie zdolność pomagania innym * Siła żywego przykładu * Buddyzm musi wzmóc swój humanitarny wysiłek i brać przykład z oddania tych, którzy niestrudzenie wychodzą naprzeciw cierpieniu * Ku "duchowości laickiej"? * Edukacja otwarta na duchowość i humanistyczne wartości * Niebezpieczeństwo wypaczeń * Życie kontemplacyjne powoduje powstanie
w nas głębokiego poczucia pełni. Powinno ono przejawiać
się jako inspirowanie innych i jako konkretna aktywność
w świecie.
Podsumowanie naukowca
Podsumowanie mnicha
Słowniczek terminów naukowych
Słowniczek terminów buddyjskich
Podziękowania
|
Matthieu Ricard & Trinh Xuan Thuan, "Nieskończoność w jednej dłoni" |
