Madhjamika - Droga Środka część 1 - szkoła Rangtong Khenpo Cziedrak Rinpocze Khenpo Cziedrak Rinpocze jest głównym nauczycielem w Karmapa International Buddhist Institute.

Madhjamika (tyb. Uma) uchodzi za najwyższą z czterech głównych szkół buddyjskiej filozofii. Jej teksty wchodzą w skład zarówno drugiego, jak też trzeciego cyklu nauk udzielonych przez Buddę Siakjamuniego i są uważane za te, które reprezentują ostateczny pogląd buddyzmu.

W Madhjamice można wyróżnić dwa główne kierunki: Rangtong, szkołę "Pustki Samej w Sobie" i Szentong, szkołę "Pustki Innego" ew. "Pustki Tego Co Pozostałe". Pogląd Rangtong jest dalszym wyjaśnieniem drugiego cyklu nauk Buddy, podczas gdy Szentong omawia bliżej trzeci z nich.

Zasadniczą treścią zarówno poglądu Rangtong, jak też Szentong jest stwierdzenie, iż prawdziwa natura zjawisk samsary i nirwany jest ostateczną naturą rzeczywistości

Ten sposób prezentacji zawiera zawsze dwa aspekty: zarówno Rangtong, jak też Szentong omawiają dokładnie z jednej strony relatywną, z drugiej zaś absolutną prawdę o wszystkich zjawiskach samsary i nirwany.

Owe różne wyjaśnienia są udzielane, gdyż opisując naturę zjawisk, popadamy zawsze w skrajne poglądy, twierdząc, że rzeczy istnieją albo że nie istnieją w ogóle; albo przypisujemy im egzystencję, czy też jej zaprzeczamy.

Nauki Madhjamiki zarówno w Rangtong, jak też w Szentong mają za zadanie umożliwić praktykującemu przekroczenie wszystkich tych skrajnych poglądów.

Istnieje cytat z nauk III Karmapy, Rangdziung Dordże, w którym mówi on: "Najwyższa ścieżka składa się z podwójnego nagromadzenia wolnego od skrajności potwierdzania i zaprzeczania". Droga prowadząca do porzucenia skrajnego stanowiska przypisywania zjawiskom rzeczywistego istnienia lub wyobrażenia, że w ogóle nie istnieją, przebiega w Rangtong tak, że najpierw bada się dokładnie, w jaki sposób pojawia się złudzenie samsary. Dzięki tej analizie dochodzimy do zrozumienia, że podstawę naszego przeżywania złudzenia samsary, a więc sposobu, w jaki doświadczamy rzeczy, stanowi pogląd, iż wszystko istnieje. Stosujemy ten sposób widzenia w odniesieniu do wszystkich zjawisk.

Obie koncepcje - wiara, że coś naprawdę istnieje, lub też że nie istnieje, wypływają z przekonania o rzeczywistości zjawisk.

Szkoła Rangtong naucza, co jest istotą wszystkich zjawisk samsary i nirwany. Na podstawie wypowiedzi Buddy Siakjamuniego przeprowadza się tutaj dokładną analizę natury rzeczy. Jądrem tej obserwacji jest odkrycie i zrozumienie tego, że zjawiska nie istnieją naprawdę. Ten sposób obserwacji stosuje się najpierw w odniesieniu do zjawisk zewnętrznych; sprawdza się, czy istnieją naprawdę w taki sposób, w jaki ich doświadczamy; czy w swojej naturze rzeczywiście są takie, jak sądzimy. Bada się tutaj dokładnie naturę rzeczy, ponieważ gdyby istniały rzeczywiście, logiczną konsekwencją tego byłaby ich trwałość, nieprzemijalność i niezmienność. W przeciwnym wypadku nie mogłyby naprawdę istnieć Poprzez te badania dochodzimy do wniosku, że to, iż każda rzecz z chwili na chwilę się zmienia, nie może być ostateczną prawdą.

Nasz pojawiający się naturalnie pogląd, że wszystko, co przeżywamy istnieje realnie, ma dwa aspekty: jednym jest nasze przekonanie, że sami jesteśmy rzeczywiści, a drugim, że zewnętrzne zjawiska istnieją naprawdę, ponieważ doświadczamy ich w danej formie i ponieważ chwytamy się cech, które im przypisujemy.

Owe dwa aspekty wiary w realne istnienie rzeczy są przyczyną dwóch rodzajów zaciemnień. Przywiązanie do prawdziwości nas samych nazywa się "zaciemnieniem przeszkadzających emocji". Uważanie zaś za rzeczywiste zewnętrznych zjawisk określane jest mianem "zaciemnień sztywnych poglądów". Poddając pierwsze z owych dwóch zaciemnień analizie zgodnie z metodą Rangtong, a więc badając, czy sami jesteśmy rzeczywiści, tak jak sądzimy, obserwujemy nasze własne "ja" i sprawdzamy, co naprawdę istniejącego jesteśmy w stanie w sobie odnaleźć. Czy to "ja", które uważamy za naprawdę istniejące, jest naszym ciałem? Czy może jest naszymi uczuciami? A może jest naszą zdolnością rozróżniania lub reagowania? Lub też, raz jest jedną, potem zaś inną skandhą? Badamy tutaj dokładnie, na jakiej podstawie przypisujemy realne istnienie naszemu "ja" i dlatego sprawdzamy, czy można je odnaleźć w pięciu skandhach. Wreszcie dochodzimy do wniosku, że "ja" nie istnieje naprawdę.

Jeśli pojęliśmy to już dzięki logicznemu wnioskowaniu, jednocześnie powstaje w nas inne zrozumienie: jeśli "ja" nie istnieje naprawdę, wówczas również wszystko to, czego poprzez nie doświadczamy, a więc "moje", "należące do mnie" itd. Nie może naprawdę istnieć. Wszystko to, co odnosimy do naszego "ja", a więc wszelkie zewnętrzne zjawiska tracą tym samym podstawy przypisywanego im realnego i ostatecznego istnienia.

Można tu łatwo popaść w drugą skrajność i pomyśleć, że nic nie istnieje. Ów nihilizm jest jednak znowu skrajnością, która nie określa prawdziwej natury rzeczywistości. Nastawienie to może powstać wówczas, gdy nie zrozumieliśmy właściwie pustości zjawisk, ponieważ chwytamy się koncepcji o prawdziwości ich istnienia. Mamy skłonność do traktowania rzeczy jako realnie istniejących. Kiedy dzięki analizie dochodzimy do wniosku, że najwyraźniej, mimo wszystko, nie są one rzeczywiste, popadamy w drugą skrajność - w całkowite zaprzeczenie ich istnienia.

Dzięki owemu dokładnemu badaniu, czy rzeczy istnieją naprawdę, czy też nie istnieją w ogóle, używając sposobu podejścia Rangtong, uwalniamy się od przyjętych z góry poglądów odnośnie sposobu istnienia wszystkich zjawisk samsary i nirwany. Określa się to jako stan "wolności od urojeń".

Dzięki tym analizom rozwijamy intelektualne zrozumienie tego, że wszystkie zjawiska samsary i nirwany są puste i nie istnieją naprawdę. Rzeczywistego rozpoznanie pustości wszystkich zjawisk nie można jednak osiągnąć w ten sposób, ponieważ jest to czyste intelektualne zrozumienie, a nie właściwy wgląd. On może pojawić się dopiero wówczas, gdy praktykuje się medytację Przejawianie się wszystkich zjawisk samsary i nirwany jest opisywane jako rzeczywistość relatywna. Fakt, że rzeczy w swej naturze nie istnieją naprawdę, jest rzeczywistością ostateczną Oba owe aspekty tworzą jedność, są od siebie nieoddzielne. By to zilustrować, używa się jako przykładu odbicia księżyca na powierzchni wody.

Określone aspekty naszej drogi związane są ze zrozumieniem obu tych "twarzy" rzeczywistości. Pierwsze trzy z sześciu wyzwalających czynów - a więc Szczodrość, Etyka i Cierpliwość - są praktykowane w związku z tym, co relatywne. Bez podejmowania prób zaprzeczania istnieniu rzeczywistości relatywnej, akceptuje się ją jako taką i praktykuje pierwsze trzy paramity. Paramity Medytacji i Mądrości pomagają nam w coraz większym stopniu rozumieć ostateczną rzeczywistość Natomiast paramita Pełnego Radości Wysiłku odnosi się do obu aspektów.

Dzięki mocy naszej praktyki stwarzamy przyczyny urzeczywistnienia owocu. Nagromadzenie zasługi sprawia, iż stajemy się zdolni do urzeczywistnienia dwóch Kaji Formy, podczas gdy pogłębiający się wgląd w prawdziwą naturę wszystkich zjawisk daje nam zdolność urzeczywistnienia Dharmakaji. Owocem jest więc jedność obu kaji - Kaji Formy, z jednej strony, z drugiej zaś Dharmakaji.

Wszystko to, o czym mówiliśmy do tej pory, dotyczyło szkoły Madhjamiki Rangtong. Podstawą drogi jest uwolnienie się od wszelkich sztywnych poglądów. Będziemy nią podążać opierając się na tym i koncentrując się na poglądzie, że zjawiska są puste w swej naturze. Jeśli będziemy praktykować wolni od sztywnych poglądów, uzyskamy urzeczywistnienie Kaji Formy.

Było to krótkie przedstawienie Podstawy, Drogi i Owocu zgodnie z naukami szkoły Rangtong Madhjamiki.